In vroeger tijden was de Venlose peperkoek wellicht nog bekender dan de Limburgse vlaai tegenwoordig. Heinde en ver werd hij op markten verkocht.
Eeuwen geleden werd er al melding gemaakt van die koek. De Venlose straatnaam Peperstraat is hoogst waarschijnlijk afkomstig van de peperkoekbakkers die daar gevestigd waren. Peper is hier gebruikt in de zin van specerij of kruid. Het uithangbord “Au Pain de Pices/ In den Venlosen Peperkoek, dat nog bewaard is gebleven, dateert uit de 19e eeuw. Helaas is er geen origineel recept bewaard gebleven van de Venloosche Peperkoek.
De Venlose peperkoek verschilde qua ingrediënten nogal van de bekende ontbijtkoek. Zo staat er dat in de Venlose koek gebruikgemaakt werd van honing, sucade (gesuikerde schil van de vrucht van de sukadeboom mediterrane vrucht), bietensuiker, kruidnagel en amandel, toen nog niet overal beschikbaar. Vermoedelijk bevatte de peperkoek ook veel (gedroogde) vruchten. Voordat men suiker kon halen uit suikerriet of suikerbieten, gebruikte men vooral honing om het eten te zoeten. Ook zoete vruchten waren goede en natuurlijke zoetmakers.
Het recept van de oude Venloosche Peperkoek zou dus kunnen zijn:
- 250 gr meel
- water
- snufje zout
- 2 tl gemalen kaneel
- ½ tl nootmuskaat
- eventueel amandelen
- zoete gedroogde vruchten (bv. appel, rozijn, kers, pruim, bessen)
- 100 gr honing
- 1½ dl melk
- roomboter
- bloem
Vroeger werd in plaats van tarwebloem, roggemeel gebruikt of half bloem, half roggemeel. Het meel was toen vaak rijker aan zetmeel, dus voeg extra 25 gram maïzena of aardappelmeel toe om een authentieke peperkoek te krijgen. Lange baktijden voor deze koek waren gebruikelijk, omdat vaak de koek in de restwarmte -nadat er brood was gebakken- in de met hout gestookte ovens werd gegaard.
Van het recept kan ik geen koek maken, met de volgende ingrediënten kun je wel koek bakken:
- 250 gr zelfrijzend bakmeel
- snufje zout
- 2 tl gemalen kaneel
- 1½ tl kruidnagelpoeder
- ½ tl nootmuskaat
- 100 gr bruine basterdsuiker
- 100 gr honing
- 1½ dl melk
- boter
- bloem
Smeer een cakevorm van 20×10 cm in met boter en bestrooi de vorm met wat bloem. Zeef het zelfrijzend bakmeel met zout, kaneel, kruidnagel en nootmuskaat boven een kom. Voeg daarna de suiker, honing en melk toe en maak van dit alles, vanuit het midden roerend – met een houten lepel, een soepel deeg. Spatel het deeg in de cakevorm en dek het af met een (dubbel) stuk goed beboterd bakpapier.
Zet de cakevorm in een voorverwarmde oven (160 °C) en bak de peperkoek in ongeveer 5 kwartier gaar. Verwijder tijdens het bakken na ca. 45 min het bakpapier.
Haal ter controle de truc uit met breinaald of satéprikker: steek die in de koek en als er nog deeg aan kleeft, geeft u de koek iets meer baktijd. Laat de peperkoek op een rooster afkoelen. Lekker met roomboter.
Verhaal beschikbaar gesteld door: Ronald van Broeckhuysen
Afbeelding: Het bewaarde uithangbord van In den Venlose Peperkoek
Roel Baas